Polyp hậu môn (trực tràng): Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị

Polyp hậu môn là một bệnh lý vùng hậu môn - trực tràng, tuy không ảnh hưởng đến tính mạng nhưng nó gây ra những khó chịu, bất tiện trong công việc, cuộc sống. Vậy do đâu mà gây nên bệnh polyp hậu môn là thắc mắc của bất kỳ trường hợp nào khi rơi vào tình cảnh này và phương pháp điều trị tốt cũng như triệt để là phẫu thuật, nhưng nhắc đến phẫu thuật thì ai cũng nghĩ đến đau và tránh né, vậy thực hư thế nào hãy cùng tim hiểu chi tiết qua nội dung sau đây nhé!

Polyp hậu môn là bệnh gì?

Polyp hậu môn là một khối tế bào nhỏ hình thành trên lớp ruột kết. Hầu hết polyp hậu môn là vô hại nhưng một số có thể phát triển thành ung thư đại tràng, thường gây tử vong khi phát hiện muộn. Đại tràng hoặc ruột già là một ống rỗng ở phần cuối đường tiêu hóa, đựng phân trước ống hậu môn. Polyp hậu môn, poly đại tràng hoặc polyp đại trực tràng là những khối u xuất hiện trên bề mặt của đại tràng.

Polyp hậu môn là căn bệnh phổ biến, tập trung ở  20-30% số người trưởng thành. Polyp có cuống hoặc không cuống, xuất hiện ở bất cứ đâu bên trong niêm mạc đại tràng, trực tràng. Polyp hậu môn thường mọc ở bên trái của trực tràng và đại tràng. Phần lớn các polyp sẽ không trở thành ung thư nhưng một số ít có thể là tiền ung thư gây ra. Do đó, điều trị bệnh polyp hậu môn giúp loại bỏ ung thư đại trực tràng từ sớm.

Polyp được chia làm hai loại chính:

• Polyp lành tính hoàn toàn vô hại và không thể phát triển thành ung thư. Polyp lành tính bao gồm polyp tăng sản, polyp viêm và polyp hamsteronmatous.
• Polyp ác tính được xem xét dưới kính hiển vi và tìm thấy tế bào ung thư trong đó. Polyp ác tính bao gồm u tuyến và các loại răng cưa.

Các polyp có thể thay đổi về kích thước hoặc số lượng. Polyp càng lớn thì nguy cơ ung thư càng cao.

Triệu chứng polyp hậu môn (đại trực tràng)

Polyp hậu môn hiếm khi gây ra bất kỳ triệu chứng nào, trừ khi chúng phát triển quá lớn. Do đó, việc kiểm tra polyp định kỳ thường xuyên có vai trò quan trọng trong việc giảm nguy cơ ung thư trực tràng.

Một số triệu chứng polyp hậu môn có thể gây ra bao gồm:

• Máu trong phân hoặc chảy máu khi đại tiện: Chảy máu là dấu hiệu của polyp đại tràng hoặc ung thư hoặc các tình trạng khác như trĩ.
• Màu phân thay đổi: Máu có thể xuất hiện như những vệt màu đỏ trên phân hoặc phân có màu đen. Tuy nhiên, sự thay đổi về màu sắc của phân cũng có thể do thực phẩm, thuốc men.
• Thay đổi thói quen đi cầu: Bạn có thể bị đau khi đại tiện, tiêu chảy hoặc táo bón kéo dài hơn 1 tuần cho thấy sự hiện diện của một polyp đại tràng lớn.
• Đau bụng: Polyp đại tràng ngăn cản phân di chuyển trong một phần ruột, gây ra đau bụng dữ dội.
• Thiếu máu do thiếu sắt: Chảy máu từ polyp diễn chậm theo thời gian, kéo dài khiến cơ thể thiếu chất sắt cần thiết để sản xuất máu, kết quả là khiến bệnh nhân lúc nào cũng cảm thấy mệt mỏi và khó thở.
• Các triệu chứng toàn thân: Buồn nôn, ngất xỉu, da nhợt nhạt, hoặc nôn nếu bạn có polyp lớn, chất nhầy tiết ra ở hậu môn.
• Máu trong phân là dấu hiệu cho thấy bạn bị chảy máu trực tràng, cần phải đi khám bác sĩ. Việc tìm thấy polyp đại tràng thông qua nội soi đại tràng trong giai đoạn đầu giúp loại bỏ chúng một cách an toàn.

Ngoài ra, bệnh nhân cũng cần đi khám bác sĩ nếu đau bụng, có máu trong phân và thay đổi thói quen đại tiện kéo dài hơn 1 tuần. Ngoài ra, bệnh nhân cũng cần được kiểm tra polyp thường xuyên nếu trên 50 tuổi và có tiền sử gia đình bị ung thư đại tràng.

Nguyên nhân gây ra polyp hậu môn

Polyp là kết quả của việc tăng trưởng các mô bất thường trong lòng đại trực tràng. Hiện nguyên nhân sâu xa gây ra sự tăng trưởng bất thường này vẫn chưa được tìm ra. Cơ thể phát triển định kỳ các tế bào khỏe mạnh để thay thế các tế bào cũ không cần thiết hoặc bị chết. Tuy nhiên, khi các tế bào mới phát triển và phân chia không cần thiết khiến chúng trở nên dư thừa, hình thành nên polyp.

Mặc dù nguyên nhân sâu xa gây ra polyp đại tràng vẫn chưa được xác định, tuy nhiên, có một số yếu tố nguy cơ gây ra polyp hậu môn như sau:

• Tuổi tác: Hầu hết những người bị polyp đại tràng đều trên 50 tuổi.
• Lịch sử gia đình: Bệnh nhân có tiền sử gia đình mắc bệnh polyp hậu môn, bao gồm cha mẹ, anh chị em hoặc con.
• Tình trạng viêm đường ruột: Từng bị viêm nhiễm, ảnh hưởng đến đại tràng như bệnh loét đại tràng và bệnh Crohn.
• Có tiền sử đã từng mắc bệnh polyp hậu môn nhưng chưa điều trị triệt để.
• Mắc một số bệnh liên quan: Bị tiểu đường loại 2, bị rối loạn di truyền như hội chứng Lynch hoặc hội chứng Gardner, từng bị ung thư buồng trứng và ung thư hậu môn trước 50 tuổi.
• Lối sống thiếu khoa học: Cũng góp phần vào sự tăng trưởng của polyp đại trực tràng bao gồm thừa cân, béo phì và ít tập thể dục, thường xuyên dùng thuốc lá và rượu, ăn nhiều chất béo.

Tác hại polyp hậu môn

Polyp đại tràng không phải là ung thư và được coi là hoàn toàn vô hại, chúng thường không gây ra bất kỳ triệu chứng nào trừ khi có kích thước quá lớn.

Tuy nhiên, một số polyp đại tràng có thể trở thành ung thư, đe dọa trực tiếp đến tính mạng bệnh nhân.

CHẨN ĐOÁN BỆNH:

• Nội soi đại tràng: Xét nghiệm phổ biến được dùng để phát hiện polyp đại trực tràng là nội soi đại tràng. Trong xét nghiệm này, bác sĩ sẽ sử dụng một ống mềm dài, dẻo có gắn camera kèm ánh sáng ở đầu đưa vào hậu môn của bệnh nhân để quan sát trực tràng và đại tràng.
• Sinh thiết: Trong trường hợp nội soi đại tràng thấy polyp thì bác sĩ sẽ loại bỏ nó ngay lập tức hoặc lấy mẫu mô để phân tích.
• Xét nghiệm máu vi mô trong phân: Bác sĩ sẽ cung cấp cho bạn một bộ dụng cụ và hướng dẫn để lấy phân. Bạn cần gửi mẫu về phòng khám để phân tích, kiểm tra chảy máu vi mô.

LỜI KHUYÊN TỪ BÁC SĨ:

• Nếu bạn bị polyp hậu môn và có nguy cơ phát triển nhiều hơn trong tương lai thì bác sĩ sẽ khuyên bạn kiểm tra lại sau từ 3-5 năm.
• Nếu không có polyp được tìm thấy trong lần kiểm tra đầu tiên thì bệnh nhân nên kiểm tra lại lần hai sau 10 năm.
• Nếu tìm thấy chỉ là polyp tăng sản, giới hạn trong trực tràng và đại tràng, với kích thước nhỏ hơn 1 cm thì nên kiểm tra lần thứ hai sau 10 năm.
• Nếu một hoặc hai u tuyến ống được tìm thấy và kích thước nhỏ hơn 1 cm thì nên kiểm tra lần hai trong vòng 5 năm.
• Kiểm tra lần hai sau ba năm nếu tìm thấy từ 3 đến 10 hoặc hơn 10 u tuyến hoặc tìm thấy một hoặc nhiều u tuyến ống có kích thước lớn hơn 1 cm.

Điều trị polyp hậu môn hiệu quả

Polyp hậu môn có nguy cơ biến chứng thành ung thư hậu môn, đại diện cho một giai đoạn phát triển của ung thư đại trực tràng. Do đó, cần phải phát hiện polyp và loại bỏ sớm để làm gián đoạn sự phát triển của ung thư đại trực tràng và ngăn ngừa bệnh tử vong.

Bác sĩ có thể tiến hành loại bỏ polyp luôn trong khi nội soi đại tràng mà không cần phẫu thuật. Tuy nhiên, nếu các polyp lớn và không thể loại bỏ bằng nội soi thì bác sĩ sẽ tiến hành phẫu thuật. Sau đó, phải xác định xem chúng có chứa tế bào ung thư không. Nếu chúng thuộc loại có tiềm năng ác tính thì phải xác định sâu vào thành ruột kết để kiểm tra ung thư đã lan truyền đến đâu và điều trị.

Tóm lại, các biện pháp điều trị polyp hậu môn cơ bản:

• Phẫu thuật: Cắt bỏ polyp hậu môn được khuyến cáo vì lo ngại polyp có thể biến chứng thành ung thư. Tuy nhiên, ít 30% bệnh nhân sẽ phát triển polyp mới sau khi loại bỏ. Do đó, sau khi loại bỏ polyp, bệnh nhân vẫn cần theo dõi kiểm tra trong vòng 3 đến 5 năm để tìm các polyp mới.
• Thuốc: Bệnh nhân được chỉ định sử dụng aspirin hàng ngày hoặc thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) để giảm nguy cơ hình thành polyp mới.

Phòng ngừa polyp hậu môn

Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh giàu canxi, vitamin D và chất xơ giúp ngăn chặn sự phát triển của khối u.

Theo đó, bác sĩ khuyên khoa khuyên bạn nên:

• Xây dựng thói quen lành mạnh: Ăn nhiều trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt và thịt nạc. Đồng thời, giảm lượng thức ăn giàu chất béo, giàu thịt và các thực phẩm chế biến. Tập thể dục thể thao thường xuyên, bỏ thuốc lá.
• Tăng lượng vitamin D và canxi có trong cơ thể bạn: Các thực phẩm giàu vitamin D và canxi bao gồm bông cải xanh, sữa chua, sữa, phô mai, trứng, gan, cá…
• Thăm khám thường xuyên nếu bạn có nguy cơ cao: Nếu bạn có tiền sử gia đình mắc bệnh polyp đại tràng, hãy đi nội soi đại tràng thường xuyên bắt đầu từ tuổi trưởng thành.

Polyp hậu môn là bệnh nguy hiểm nên việc phát hiện và điều trị kịp thời là điều cần thiết, phòng ngừa biến chứng xấu có thể xảy ra. Hãy chú ý những biểu hiện bất thường dù là nhỏ nghi ngờ bị polyp hậu môn và chủ động tới các cơ sở y tế chuyên khoa để được thăm khám và tư vấn các biện pháp điều trị phù hợp.